Vrouwen verschillen biologisch gezien van mannen, maar veel medische kennis is gebaseerd op het mannenlichaam. Hierdoor krijgen vrouwen vaak niet de zorg die ze nodig hebben. Wat kun jij als thuiszorgmedewerker doen om je zorg zo goed mogelijk af te stellen op degene die je tegenover je hebt? TeamTelefoon vroeg het Xanne Visser van de organisatie WOMEN Inc., die zich inzet voor gelijke behandeling van vrouwen en mannen in Nederland.
Een mens is een man
Mannen- en vrouwenlichamen verschillen van elkaar, maar toch worden ze in de medische wereld vaak hetzelfde behandeld. Dat wil zeggen: vrouwen worden behandeld als mannen en dat heeft grote gevolgen voor hun gezondheid.
Dat klinkt misschien gek en dat is het natuurlijk ook. De redenen ervoor hebben vooral te maken met het feit dat mannen lang de dienst hebben uitgemaakt in de medische wereld. De medische wetenschap baseert haar kennis dan ook van oudsher op het mannenlichaam.
In vroegere tijden werd het als onzedelijk gezien voor de veelal mannelijke artsen om experimenten uit te voeren op een vrouwenlichaam. Daarna werden vrouwen lange tijd niet betrokken in medisch onderzoek vanwege de kans op zwangerschap en hormonale wisselingen. Hierdoor bestaat er weinig kennis over lichamelijke en psychische aandoeningen, behandelingen en de werking van medicatie bij vrouwen. Kortom: wie er ook bij de dokter komt, we worden allemaal behandeld als man.
Hartinfarct
Een aantal aandoeningen kan echter heel andere symptomen hebben bij vrouwen. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is het hartinfarct. De bekendste symptomen van een hartinfarct zijn een drukkende pijn op de borst met uitstraling naar de armen of hals, zweten en misselijkheid. Maar vrouwen hebben vaak andere klachten zoals pijn in de bovenbuik, -rug of kaak, extreme moeheid of gevoelens van angst.
Geregeld worden dit soort klachten gezien als horend bij de overgang of stress. Een hartinfarct wordt zo minder snel herkend bij vrouwen en dat kan levensgevaarlijk zijn.
Bijwerkingen
Omdat medicatie tot de jaren ’90 voornamelijk is getest op mannen, gebruiken vrouwen daarnaast nog steeds veel medicatie die onvoldoende op hun lichaam is getest. Doordat vrouwen grotere hormonale schommelingen hebben dan mannen kunnen ze anders reageren op medicatie. Omdat ze gemiddeld lichter en kleiner zijn, hebben ze bovendien vaak ook andere doseringen nodig. Vrouwen hebben 60 procent meer kans op bijwerkingen van medicatie en een grotere kans opgenomen te worden in het ziekenhuis vanwege bijwerkingen.
Behandel me als een dame
Dit alles moet anders, vinden verschillende (medische) organisaties en de overheid. Het ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport (VWS) gaf in 2015 opdracht tot een uitgebreide studie naar de kennisachterstand die er bestaat over het vrouwenlichaam en wat er aan gedaan kan worden.
Xanne Visser werkt voor WOMEN Inc., een van de organisaties die zich hard maakt voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen, onder meer in de gezondheidszorg. Met de campagne ‘Behandel me als een dame’ vraagt WOMEN Inc. al jaren aandacht voor de kennisachterstand over het vrouwenlichaam in de medische wereld. Wij vroegen Xanne naar het belang van kennis over het vrouwenlichaam voor jouw werk in de thuiszorg.
Waarom is het belangrijk dat je je als medewerker in de thuiszorg bewust bent van de medische verschillen tussen mannen en vrouwen?
“Je bent als thuiszorgmedewerker de directe schakel tussen een cliënt en een arts. Jij bent degene die moet inschatten hoe het op dagelijkse basis met iemand gaat. Om dat goed te kunnen doen is het belangrijk dat je weet waar je op kunt letten. Als je beter weet wat de symptomen zijn van bijvoorbeeld een hartinfarct bij vrouwen, kun je dat eerder signaleren. Maar ook andersom: mensen met reuma zijn bij sommige vormen voor 90 procent vrouwen, waardoor dit bij mannen dan weer vaak over het hoofd wordt gezien.”
Om goed om te gaan met de verschillen in zorgbehoefte tussen mannen en vrouwen moet die kennis er wel eerst zijn en juist dat is het probleem, toch?
“Dat klopt. Daarom hopen we dat dit onderwerp de komende jaren nog serieuzer genomen gaat worden. De onderzoeken die nu worden gedaan moeten ervoor zorgen dat de kennisachterstand wordt ingehaald. Als we eenmaal meer weten over de verschillen tussen mannen en vrouwen, kunnen we beter diagnosticeren en vervolgens gerichter behandelen.”
Wat kun je als thuiszorgmedewerker doen om je zorg zo goed mogelijk af te stellen op de behoeftes van je cliënt?
“Ten eerste: ik denk dat thuiszorgmedewerkers voorlopen in het afstellen van zorg op het individu. Van alle zorgverleners moeten ze hun werk het meest inrichten op de persoonlijke omstandigheden van de cliënt. Maar toch is het goed om jezelf af te vragen: ‘behandel ik mannen en vrouwen misschien onbewust verschillend?’ Een voorbeeld: mannen laten het in het algemeen minder snel weten als ze pijn hebben of zich slecht voelen. Vraag je dus af: ‘vertelt mijn cliënt me alles?’ ‘Kan ik er bij een man op een andere manier achter komen wat er aan de hand is als ik iets vermoed?’”
“Een ander voorbeeld: menstruatie zien we nog steeds als iets wat alle vrouwen hebben en wat er gewoon bij hoort. Maar iedere vrouw ervaart haar menstruatie heel anders: de een heeft er weinig last van, de ander juist heel veel. Als je je daar bewust van bent en je cliënt staat ervoor open dan kun je het daar over hebben. Daarbij kun je de zorg beter op haar afstellen.”
Meer informatie
Ben je geïnteresseerd in dit onderwerp en wil je meer weten? De resultaten van de studies in opdracht van het ministerie van VWS komen volgend jaar uit. Hou de website www.womeninc.nl in de gaten voor informatie.
Ook is WOMEN Inc. onlangs een nieuwe campagne begonnen, ‘Komt een mens bij de dokter’, waarmee aandacht gevraagd wordt voor de zorgbehoeftes van onder andere LHBTI personen. Als je op een leuke manier meer informatie over deze onderwerpen wilt, kun je luisteren naar de bijbehorende podcasts. Daarin vertellen verschillende patiënten – (trans) vrouwen en een homoseksuele man – over hun ervaringen met de zorg. Kijk op: https://www.womeninc.nl/thema/komteenmensbijdedokter/podcast/
Klik hier als je meer wilt leren over TeamTelefoon.
Geïnteresseerd in meer van zulke artikelen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
