“1 op 3 verpleegkundigen had vorig jaar last van seksueel ongewenst gedrag”, schreef de NOS op 20 april 2022. In de thuiszorg staan medewerkers letterlijk heel dicht bij hun cliënt. Een aantal cliënten kan deze nabijheid zien als een vrijbrief voor voor grensoverschrijdend gedrag.
Om ons in de schoenen van een zorgverlener te kunnen verplaatsen, gingen wij in gesprek met verpleegkundige Valerie (20). Zij vertelt over haar ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag in de thuiszorg.
Vrouwelijke verpleegkundigen vaker last van ongewenste aandacht
Volgens het onderzoek van het CBS hebben vrouwen, in vergelijking tot mannen, veel vaker last van ongewenste seksuele aandacht op het werk. In totaal meldt 11% van de vrouwelijke medewerkers ongewenst seksueel gedrag tegenover respectievelijke 2% bij mannen.
Seksueel ongewenst gedrag in de zorg is geen nieuw probleem. Uit eerdere onderzoeken van het Centraal Bureau voor de Statistiek bleek ook al dat verpleegkundigen meer dan gemiddeld worden lastiggevallen. Zorgopleidingen zouden meer aandacht aan dit onderwerp moeten besteden. Daarnaast moeten zorgvakbonden goed blijven uitleggen wat wel en niet door de beugel kan met betrekking tot cliënten. Ook zouden er zichtbaardere protocollen moeten komen, zodat iedereen weet wat de gedragscodes zijn rondom seksuele intimidatie. Helaas gebeurt dit nog niet altijd. Valerie vertelt dat ze vanuit haar studie of werkgever nooit voorlichting heeft gehad over ongewenste seksuele aandacht op de werkvloer.
Protocollen bij grensoverschrijdend gedrag
Het volledige team van Valerie bestaat uit vrouwen. Volgens haar hebben alle collega´s vaker last gehad van seksueel grensoverschrijdend gedrag. “In plaats van mijn rug mag je me ook ergens anders komen wrijven,” en “Als je het warm hebt, mag je wel zonder kleding bij me onder de douche komen staan,” zijn voorbeelden van de vele opmerkingen die Valerie regelmatig te horen krijgt tijdens haar route. “Het kwam helaas opvallend vaak voor bij dezelfde cliënten, waardoor in principe elke vrouwelijke collega hiermee te maken krijgt”, vertelt Valerie.
Ongemakkelijke situaties
Wanneer Valerie te maken had met dit soort gedrag, lachte ze het een beetje weg om de situatie niet nog ongemakkelijker te maken voor zichzelf. “Veel verpleegkundigen denken dat seksueel getinte opmerkingen er nu eenmaal bij horen. Je wil de beste zorg geven die er is en je ziet de cliënt na zo’n opmerking waarschijnlijk toch weer. Dus je wil er ook niet altijd een punt van maken.” Dat zorgt voor een vervelende situatie. “Het lijkt allemaal niet zo dramatisch, maar het is toch schrikken als je bij iemand thuis komt en er pornografische films op tv te zien zijn,” vertelt ze. Uit zelfbescherming nemen verpleegkundigen dit vaak voor lief en bespreken ze het pas later met hun collega’s.
Afspraken binnen het team
Valerie geeft aan dat er binnen haar team verschillende afspraken zijn gemaakt over grensoverschrijdend gedrag. “Het is belangrijk dat je altijd direct in overleg gaat met je collega´s. Er moet samen één grens getrokken worden, zodat iedereen consequent reageert. Er moet geen verschil zijn in onze reacties, zodat de cliënt snapt dat het toch geen zin heeft om te proberen”, vertelt ze. “Daarbij wordt er ook telkens gerapporteerd en bij elk teamoverleg opnieuw besproken of er voortgang is gemaakt. Als de cliënt niet stopt, dan hebben we toestemming om te vertrekken.”
Bespreekbaar maken
“De meeste collega´s hebben al eens een vergelijkbare situatie meegemaakt waardoor zij zich in jouw situatie kunnen verplaatsen. Je bent vaak niet alleen. Het helpt om erover te praten, want je kunt van elkaar leren.”
Heb jij weleens te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer? Hoe ben jij hiermee omgegaan? Voor vragen of tips kun je altijd terecht bij je werkgever of de vertrouwenspersoon.
