De zorg is volop in ontwikkeling. Verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en huisartsenpraktijken innoveren continu en er komen steeds meer digitale oplossingen zoals TeamTelefoon. Deze innovatie gaat zo snel, dat we soms bijna vergeten hoe er een korte tijd geleden nog gewerkt en gecommuniceerd werd. De aankomende weken tijdens ‘Terug in de tijd’ duiken wij met oud-verpleegkundige en historica Nannie Wiegman de geschiedenis van de wijkverpleging in. We bespreken vroeger, het heden, digitalisering, positie en professionalisering. In deze blog introduceren wij haar.
Maak kennis met Nannie Wiegman
Nannie is vanuit huis uit verpleegkundige. Ze had gymnasium alfa gedaan, maar koos er toch voor om verpleegkunde te studeren. “Dit was eigenlijk niet de bedoeling, maar ik was een meisje en mijn ouders zeiden: je gaat toch trouwen, dus doe maar een meisjes opleiding.” Ze volgde in 1970 de opleiding aan de Verpleegstersschool van de Vrije Universiteit, nu Amstel Academie. In 1961 begon deze uiterst moderne opleiding en toen het spiksplinternieuwe VU-ziekenhuis in 1966 klaar was, konden de kersverse verpleegkundigen meteen aan de slag. “Het was echt een magnifieke opleiding, waar onder andere ook Frederike Meijboom aan had meegewerkt.”
Wie is Frederike Meijboom?
Deze naam is enorm bekend onder zorgmedewerkers en Nannie is momenteel bezig met het schrijven van een biografie over haar. “Frederike Meijboom heeft 100 jaar geleefd van 1871 tot 1971. Zij was een verpleegkundige die de volledige ontwikkeling van het verpleegkundig beroep heeft meegemaakt. Van de oude gasthuizen en verzorgingstehuizen naar de moderne ziekenhuizen. In haar biografie komt deze ontwikkeling aan bod.”
De Verpleegstersopleiding aan de VU
Toen Nannie deelnam aan de opleiding kreeg zij eerst een vooropleiding. Tijdens deze vooropleiding maakte zij kennis met Aly van der Meij-de Leur (1928-2012) die verpleegkunde docent was en ook geschiedenisles gaf. Bij die lessen ontdekte zij één van haar passies. “Aly was historica en verzorgde de lessen over de geschiedenis van de verpleging en verzorging Alle meiden van de opleiding, en dat waren er 39, vonden hier niets aan maar ik vond het helemaal geweldig. Ze vertelde bijvoorbeeld waarom in het ziekenhuis de dingen gebeurden zoals ze gebeurden. Door de historische ontwikkeling die de verpleging had meegemaakt, ging ik het werk in het ziekenhuis heel anders bekijken. Ik zag hoe krampachtig artsen en verpleegkundigen met elkaar communiceerden en vroeg me af waarom er zo’n enorme afstand tussen beide beroepen was. Let wel, het was 1970. Om dit beter te begrijpen wilde ik meer weten over de historie achter de verpleging. Toen besefte ik dat ik
geschiedenis wilde studeren.”
“Ik heb toch eerst de opleiding afgemaakt en daarna tien jaar in verschillende ziekenhuizen gewerkt. Naast het werken deed ik een extra opleiding voor verpleegkunde docent. Daarna ben ik geschiedenis gaan studeren. Dit voelde echt als mijn vak en hier wilde ik mee verder.”
Nannie combineert haar twee passies
Tijdens haar tijd als verpleegkundige heeft Nannie ook haar passie voor de geschiedenis ontdekt. Ze besloot daarom om haar twee passies te combineren en werd directeur van het Florence Nightingale Instituut (FNI). Een museum gericht op de geschiedenis van de verpleegkundige en verzorgende beroepen, vernoemd naar de grondlegger van de verpleging. “Ik ben hier ongeveer 22 jaar directeur geweest. Het museum bestond uit een vaste expositie over de algemene geschiedenis van de verpleging en verzorging, aangevuld met thema exposities over wijkverpleging, gezinsverzorging, kraamzorg en academische verpleging.”
Nannie was zelf al vroeg bezig met innovatie. In 2012 werden de deuren van Florence Nightingale Instituut gesloten. Zij besloot toen om het museum niet op te heffen maar een moderne doorstart te geven, zodat het online bekeken kon worden. “De hele verpleegkundige collectie die we hadden, heb ik in 3D laten digitaliseren. Het onlinemuseum is in 2017 erkend door de Nederlandse Museumvereniging. Tot 2019 heb ik hier leiding aan gegeven en toen ik ben gestopt is het onderdeel geworden van de beroepsorganisatie V&VN.” Hier kun je het museum bezoeken.
De deuren van Bureau Wiegman openen
Toen zij de deur bij het FNI sloot, besloot ze zelf een nieuwe deur te openen: Bureau Wiegman. “Ik heb zoveel plezier in de geschiedenis van de verpleegkunde en weet hier best veel van. Ook merkte ik tijdens mijn tijd bij het FNI dat mensen veel vragen hadden over de geschiedenis van verpleging en verzorging. Bij Bureau Wiegman kan iedereen terecht met die vragen. Vanuit Bureau Wiegman schrijf ik momenteel ook boeken, blogs, columns, artikelen en geef ik advies.”
Voorheen was er in Nederland nog weinig bekend het gebied van de geschiedenis van de verpleging. Echter merkt Nannie dat het nog steeds lastig is om die geschiedenis een plaats te geven in het onderwijs. De programma’s zijn al zo vol. “Je zou eigenlijk willen dat verpleegkundigen en verzorgenden meer snappen waar ze vandaan komen. Als je weet wat de achtergrond is van je beroep, dan heb je wat meer grip op het nu. Ik heb drie jaar in het buitenland gewerkt voor The Wellcome Institute for the History of Medicine. Zij hadden een groot archief waar ik volledig met mijn passie aan de slag kon en waar ik ook veel informatie vandaan heb kunnen halen.”
Stichting Zuster Vernède
Nannie zit niet stil. Naast Bureau Wiegman is zij ook directeur van Stichting Zuster Vernède. Zuster Vernède was de eerste verpleegkundige die in de jaren ‘20 een boek geschreven heeft over de geschiedenis van de verpleegkunde. “Ik dacht: we gaan de Stichting vernoemen naar de eerste verpleegster die het vakgebied op de kaart gezet heeft.”
Nannie weet dankzij haar ervaringen en kennis enorm veel over de geschiedenis van de verpleging. De volgende blog duiken we in de geschiedenis van de wijkverpleging. We blikken terug op hoe de thuiszorg er vroeger uitzag en hoe de bereikbaarheid geregeld werd. Je leest dit in onze volgende nieuwsbrief!
